Өсірінді орталары - бұл құрамында микроорганизмдерді, сондай-ақ жануарлар жасушаларын немесе өсімдіктер тіндерін өсірінділеуге (өсіруге) арналған қоректік заттар бар қатты немесе сұйық субстанциялар. Өсірінді деп ортада (немесе ортаның ішінде) өсетін микробтық жасушалардың жиынтығын атайды.
Өсірінді орталары былай жіктеледі
1) Бастапқы компоненттер бойынша:
- табиғи орталар — жануар және өсімдік тектес өнімдерден (ет, асцит, сүйек ұны, азықтық ашытқылар, қан ұйындысы және т. б.) дайындайды.
- синтетикалық орталар — нақты көрсетілген концентрацияларда алынған және екі рет дистилденген суда ерітілген белгілі бір химиялық таза органикалық және бейорганикалық қосылыстардан дайындайды.
2) Дайындау дәрежесі бойынша:
- дайын қоректік орталар (Петри тостағандарында, құтыларда)
- құрғақ қоспалар
3) Консистенциясы бойынша (тығыздық дәрежесі):
- сұйық (сорпалар)
- жартылай сұйық
- тығыз
Тығыз және жартылай сұйық орталар сұйық ортадан желе түріндегі агенттің (агар-агар, сирек желатин) болуымен ерекшеленеді. Бұдан бөлек, тығыз орталар ретінде коагуляцияланған жұмыртқа немесе сарысу ақуыздарын, картоп, силикагелі бар орталарды қолданады. Кейбір микроорганизмдер желатинді қоректік зат ретінде пайдаланады — олар көбейген кезде орта сұйылады.
4) Құрамы бойынша:
- қарапайым: етпептонды сорпа ( ЕПС), етпептонды агар (ЕПА), қоректік желатин,
- күрделі— құрамында амин қышқылдары, дәрумендер, микроэлементтер мен басқа да заттар болуы мүмкін көп компонентті орталар.
5) Тағайындалуы бойынша:
- негізгі— көптеген микроорганизмдерді өсірінділеу үшін қызмет етеді, мысалы ЕПС, ЕПА, сорпа, шоколадтық агар, пептондық су.
- арнайы— қарапайым ортада өспейтін микроорганизмдерді бөлу және өсіру үшін қызмет етеді.
- элективтік (таңдаулы) — қатар жүретін микроорганизмдердің өсуін тежей отырып немесе баса отырып, өсуіне жағдай жасайтын белгілі бір микробтар түрін бөлуге қызмет етеді. Орталар оларға белгілі бір антибиотиктерді, тұздарды қосқан кезде, pH өзгергенде элективті бола бастайды. Сұйық элективтік орталарды жинақталу ортасы деп атайды.
- дифференциалды-диагностикалық— микробтардың бір түрін екіншісінен ферменттік белсенділігіне қарай ажыратуға мүмкіндік береді.
- тасымалдау— зерттелетін материалды бірінші себуге және тасымалдауға арналған.
"Витанова" ӨК ПанЭко, Ресей, және Lonza, ЕС өндірген түрлі өсірінді орталарын ұсынады.